فایل PDF جلسه 26 حقوق مهندسی

خلاصه ای کوتاه از این جلسه آموزشی

در این جلسه دو پرونده واقعی که تقریبا خروجی مباحث هستند که تاکنون مطرح کردیم را بازخوانی خواهیم کرد. این پرونده‌ها پیچ و خم‌های ظریفی دارد.

پرونده واقعی اول : محکومیت شهرداری بدلیل توقف کلی عملیات در حین گودبرداری و تبرئه ناظر

در اردیبهشت ماه سال 1392 در یکی از مناطق شهر تهران، مالک یک پروژه ساختمانی پس از صدور پروانه و بدون اخذ مجوز شروع به‌کار از مهندس ناظر، اقدام به تخریب بنای قدیمی و سپس گودبرداری نمود. هنگامی که مالک قصد اجرای سازه نگهبان را داشت، شهرداری ناحیه متوجه موضوع گردیده و از ادامه عملیات جلوگیری می‌نماید. در ادامه ساختمانی در ضلع شمالی ملک، ریزش می‌کند و منجر به فوت دو نفر می‌گردد. این موضوع درحالی است که علی‌رغم صدور پروانه ساختمانی، مهندس ناظر هنوز مجوز شروع به کار به مالک نداده و اطلاعی از عملیات اجرایی نداشته است. پس از ارجاع پرونده به دادسرای کیفری، در کارشناسی سه نفره و پنج نفره، مالک 70 درصد و شهرداری هم به دلیل جلوگیری از اجرای سازه نگهبان 30 درصد مقصر شناخته شد. در این پرونده مهندس ناظر تبرئه گردید. زیرا شهرداری رأساً عملیات اجرایی را متوقف کرده و مهندس ناظر هیچ گونه دستور جلوگیری ارائه ننموده بود.

ممکن است این سوال پیش آید با توجه به آنکه مسئولیت مهندس ناظر از زمان صدور پروانه ساختمانی می‌باشد چگونه مهندس ناظر تبرئه شده است؟

درصورتی که اثبات می شد شهرداری از ادامه عملیات اجرایی جلوگیری نکرده بود و ملک مجاور ریزش می‌نمود مهندس ناظر هم در این پرونده محکومیت می گرفت.

در این پرونده، هیات کارشناسان رسمی دادگستری به این نتیجه رسیدند که مالک در حال ایمن‌سازی پلاک‌های مجاور بوده ولی شهرداری از این کار جلوگیری نموده است. و دفاعیه مهندس ناظر در دادگاه هم به این صورت بود که بنده از شروع عملیات ساختمانی آگاهی نداشته و مالک بدون اطلاع کتبی به من، اقدام به انجام کار نموده است. البته ما در اینجا قصد توجیه نظریه کارشناسان رسمی دادگستری در پرونده را نداریم ولی در پرونده های مشابه اگر مهندس ناظر نتواند به خوبی از خودش دفاع کند و استدلال مناسب ارائه ندهد ممکن است تقصیر بگیرد. بدین صورت که مهندس ناظر باید با اقامه دلیل، اثبات کند که شهرداری از اجرای سازه نگهبان ممانعت نموده و این امر منجر به ریزش پلاک مجاور گردیده است بایستی به طرقی تبعات آن متوجه شهرداری و مالک به دلیل عدم اطلاع ‌رسانی و اخذ مجوز شروع به‌کار از ناظر گردد.

پرونده واقعی دوم :

در این پرونده که شهرداری، مالک و مهندس ناظر هرسه تقصیر گرفتند، کمی عجیب‌تر و خیلی بحث‌برانگیزتر می‌باشد. در این پرونده هنوز پروانه ساختمانی صادر نشده بود اما مهندس ناظر برگه تعهد نظارت خود را در دفتر اسناد رسمی گواهی امضاء نموده و به مالک تحویل داده بود و به این برگه نیز در شهرداری منطقه شماره سریال اختصاص داده شده بود. مالک بدون اخذ پروانه ساختمانی اقدام به تخریب بنای قدیمی و سپس گودبرداری می­کند. هنگامی که مالک در حال اجرای سازه نگهبان بود، مهندس ناظر پروژه به طور اتفاقی از محل بازدید کرده و به مالک اعتراض می­کند که چرا بدون اخذ پروانه ساختمانی و مجوز شروع بکار اقدام به تخریب بنای قدیمی و اجرای سازه نگهبان نموده است؟ مالک به صحبت­های مهندس ناظر توجهی نمی­کند و به عملیات ادامه می­دهد. مهندس ناظر سریعاً به شهرداری ناحیه مراجعه نموده و موضوع را به اطلاع معاون شهرسازی ناحیه می­رساند. معاون شهرسازی ناحیه از مهندس ناظر درخواست می­کند که ایشان نامه­ای خطاب به شهرداری تهیه و دستور توقف ادامه عملیات مالک را صادر نماید. متاسفانه مهندس ناظر چنین نامه­ای را تهیه و با مهر و امضا و تاریخ به معاون شهرسازی ناحیه تحویل می­دهد و شهرداری ناحیه سریعاً از ادامه فعالیت مالک جلوگیری می‌نماید. پس از جلوگیری از عملیات، پلاک ضلع شرقی ملک (در حال گودبرداری) ریزش نموده و منجر به فوت یک نفر می­گردد. در این پرونده، در کارشناسی یک نفره، مهندس ناظر 10 درصد، شهرداری 10 درصد و مالک 80 درصد تقصیر می­گیرد. بحثی که در کارشناسی یک نفره مطرح بود اینکه مهندس ناظر قرارداد نظارت را امضا و برگه تعهد نظارت خود را در دفتر اسناد رسمی گواهی امضاء نموده و این برگه در شهرداری منطقه، شماره سریال اخذ کرده (صلاحیت ایشان تایید شده) در نتیجه ایشان مسئول می­باشد. پس از اعتراض مهندس ناظر و شهرداری، پرونده به کارشناسی سه نفره ارجاع گردید. لایحه دفاعیه مهندس ناظر به این صورت ارائه شد که طبق تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری­ها مسئولیت مهندس ناظر از زمان صدور پروانه ساختمانی آغاز می­گردد. اگر قبل از صدور پروانه، مالک اقدام به شروع عملیات ساختمانی نماید مهندس ناظر هیچگونه مسئولیتی ندارد و شهرداری بایستی مانع شروع عملیات اجرایی گردد و اجازه ندهد مالک بدون اخذ پروانه ساختمانی اقدام به شروع عملیات نماید. بنابراین در این دفاعیه، مهندس ناظر باید تبرئه گردد و شهرداری بایستی به عنوان مقصر شناخته شود.

همان طور که گفته شد در این پرونده لایحه دفاعیه­ای تنظیم گردید و به طور حضوری با هیات کارشناسی سه نفره صحبت شد که مسئولیت مهندس ناظر از زمان صدور پروانه ساختمانی شروع می­شود و در خصوص اقدامات مالک قبل از صدور پروانه ساختمانی (شامل تخریب و خاکبرداری و …) شخص ایشان و شهرداری ضامن انجام این عملیات می­باشند. زیرا شهرداری طبق قانون شهرداری­ها نباید اجازه دهد که عملیات ساختمانی قبل از صدور پروانه ساختمانی آغاز گردد (به ویژه در تهران).

کارشناسان هیات سه نفره در پاسخ، بحثی را مطرح کردند که برهان قاطعی برای نقض اظهارات ایشان وجود نداشت. ایشان اظهار داشتند که در این پرونده به دو دلیل مهندس ناظر نیز بایستی درصد تقصیر بگیرد. اولا با توجه به شروع مسئولیت مهندس ناظر پس از صدور پروانه ساختمانی، مهندس ناظر قبل از صدور پروانه در امر نظارت دخالت کرده و گزارشی به شهرداری ارائه نموده است که این موضوع تخلف آشکار می­باشد. دوما در گزارش خود دستور توقف اجرای سازه نگهبان را صادر نموده است که دستور کار وی نیز دارای اشکال بوده. البته در اینجا (کارشناسی سه نفره) بحث ارائه شده در کارشناسی یک نفره مبنی بر امضای قرارداد نظارت توسط مهندس ناظر و گواهی امضاء نمودن برگه تعهد نظارت مطرح نگردید. به هرحال در کارشناسی سه نفره، مهندس ناظر 5 درصد و شهرداری 15 درصد مقصر شناخته شد.

پس به­طور کلی بایستی توجه داشته باشید که در هنگام عملیات گودبرداری به هیچ وجه نباید دستور توقف عملیات اجرای سازه نگهبان ارائه گردد چراکه این امر مسئولیت سنگینی دارد. اما درخصوص عدم رعایت موارد ایمنی در هنگام اجرای سازه اصلی ساختمان و یا مراحلی مانند سفت­کاری و نارک­کاری، مهندس ناظر بایستی حتما دستور توقف صادر نماید. در پرونده اخیر اگر مهندس ناظر هیچ­گونه دخالتی ننموده و گزارشی ارائه نکرده بود تبرئه می­گردید چون عملیات انجام شده توسط مالک و حادثه مربوط به آن قبل از صدور پروانه ساختمانی رخ داده بود. در این­گونه مواقع مهندس ناظرمی تواند به طور شفاهی مراتب را به اطلاع شهرداری برساند و اظهار نماید مالک بدون اخذ پروانه ساختمانی اقدام به شروع عملیات ساختمانی و تخریب و گودبرداری نموده است (گزارش کتبی ارائه ندهید چون آثار حقوقی و مسئولیت برای ناظر دارد).

موضوع بعدی که از سرفصل­های بسیار مهم و پیچیده بوده و همیشه مورد بحث و مناقشه واقع می­شود، تناقض در آرای محاکم قضایی برای پرونده ­های مشابه می‌باشد. در این قسمت مثال­هایی از آنها ارائه و راه حل مواجهه مهندس ناظر با این قبیل تناقض­ها بیان می­گردد.

 پرونده اول :

مالک یک ساختمان پس از اخذ پروانه ساختمانی و قبل از تقاضای شروع به­کار از مهندس ناظر…

….